دستورالعمل شستشوی در محل (CIP: Cleaning In Place) در سیستم‌های اسمز معکوس

• مقدمه(CIP)

با توجه به اینکه گرفتگی در سیستم‌های اسمز معکوس پدیده‌ای طبیعی می‌باشد، نیاز به پاکسازی دوره‌ای این سیستم‌ها در زمان مشخص می‌باشد. در نتیجه، به منظور افزایش طول عمر ممبران‌ها و بهبود عملکرد آن‌ها نیاز به دانستن روش‌هایی کارامد و سازگار با ممبران‌های استفاده شده، برای پاکسازی این سیستم می‌باشد. در خصوص انتخاب ماده شیمیایی مورد استفاده نیاز به دانستن توصیه‌های سازندگان این مواد و همچنین نحوه صحیح استفاده از آن‌ها می‌باشد

در ادامه به روش‌های پاکسازی به منظور برطرف کردن انواع گرفتگی‌ها پرداخته می‌شود.

• انواع گرفتگی‌ها در سیستم اسمز معکوس

گرفتگی‌های معمول سیستم اسمز معکوس عبارتند از:(CIP)

• رسوب کلسیم کربنات(CIP)
• رسوب سولفات‌های کلسیم، باریم استرانتیوم(CIP)
• اکسیدهای فلزاتی مانند آهن، منگنز، آلومینیوم و …
• رسوب سیلیسی
• ذرات کلوئیدی
• مواد آلی طبیعی یا دست‌ساز بشر (مانند آنتی اسکالانت، پلی الکترولیت‌های کاتیونی)
• بیولوژیکی (جلبک، قارچ)

طبیعت و سرعت گرفتگی‌ها به فاکتورهایی نظیر کیفیت آب ورودی و نرخ ریکاوری سیستم وابسته است. معمولا، رسوب‌گذاری‌ها پیشرونده هستند و اگر به سرعت کنترل نشوند باعث تخریب ممبران‌های اسمز معکوس در زمان کوتاهی می‌شوند. در این موارد گرفتگی رخ داده است:

• جریان Permeate بیش از ۱۰ درصد کاهش داشته باشد
• کیفیت Permeate بیش از ۱۰ درصد کاهش داشته باشد
• افت فشار میان آب ورودی و هد آب غلیظ کمتر از ۱۵ درصد افزایش داشته باشد
• انواع مواد شیمیایی مور استفاده در CIP

هر یک از گرفتگی‌ها دارای علائم مختص به خود هستند به طور مثال علایم گرفتگی توسط منگنز، افزایش اختلاف فشار و مشاهده چشمی تغییر رنگ به رنگ سیاه در همه مراحل سیستم اسمز معکوس می‌باشد. در صورت مشاهده این علائم باید از محلول شست‌و‌شوی سدیم بیسولفیت استفاده شود. همچنین علائم ناشی از گرفتگی توسط کلسیم‌کربنات شامل افزایش فشار در مرحله نهایی سیستم اسمز معکوس و مشاهده بصری گرفتگی سفید رنگی بر روی غشا می‌باشد که می‌تواند به راحتی توسط اسید رقیق شده حذف شود (تولید کربن دی اکسید که به صورت حباب هایی قابل مشاهده است.). در صورت مشاهده این علائم فرایند CIP با استفاده از اسید سیتریک یا سدیم بی‌سولفیت انجام می‌شود.